İNSÜLİN DİRENCİ NEDİR?

İnsülin pankreas adlı organın salgıladığı bir hormondur. Görevi kanda dolaşan şeker miktarını düzenlemektir.

Her ne kadar insülin kan şekerini düzenlemede rol alsa da, yağ ve protein metabolizmalarını da etkiler.

Karbonhidrat içerikli bir yemek yediğimizde kan dolaşımımızdaki kan şekeri miktarı artar.

Pankreastaki hücreler bu artışı fark eder ve kan dolaşımına insülin salgılar. Bu durum kandaki şeker miktarının düşmesine yol açar ve onları ihtiyaç bulunan yerlere yerleştirir yani ya kullanım için ya da depolamada kullanılırlar. Bu önemlidir çünkü kanda yüksek miktarda şeker bulunması toksik etkilere, birçok farklı zarara hatta gözlem altına alınılmazsa ölüme bile neden olabilir.

Fakat, birçok neden yüzünden bazen hücreler insüline vermeleri gerektiği gibi cevap veremezler. Bir başka ifadeyle hücreler insüline karşı direnç kazanırlar. Bu durum yaşandığında pankreas kan şekeri seviyesini azaltmak için çok fazla insülin üretmeye başlar ve bu durum kanda yüksek insülin seviyesine neden olur ve bu hiperinsülinemi olarak adlandırılır.

Bu durum zaman içinde kendini geliştirebilir ve hücreler insüline karşı git gide daha dirençlenirler ve hem insülin hem de kan şekeri seviyeleri artar. Sonunda, pankreas işlevlerini kaybedecek duruma gelebilir ve pankreas içindeki hücreler hasar görebilir.

Bu durum insülin üretiminin azalmasına yol açar yani bu durumda az miktarda insülin ve kalan azıcık insüline cevap vermeyen hücreler vardır. Bu durum kan şekeri seviyesinde bir anda hızlıca yükselmelere neden olabilir. Kan şekeri seviyesi belirli bir alt sınırı aşarsa tip 2 diyabet tanısı olur. Aslında tüm bu anlatılanlar tip 2 diyabetinin nasıl ortaya çıktığının ve geliştiğinin basitleştirilmiş anlatımıdır.

İNSÜLİN DİRENCİNİN BELİRTİLERİ NELERDİR?

Bu rahatsızlıkla birlikte kan şekerinde de yükselme görülür. Bu yüzden en önemli belirtileri açlık metabolizması üzerine olur. Yemek yedikten sonra çabuk acıkma, doygunluk hissinin geç oluşması, 2-3 saat aralıklar ile açlık hissinin oluşması, tatlı yeme isteğinin sık olması, ellerde soğukluk ve titreme, hızlı kilo artışı, yorgunluk ve halsizlik sık görülen belirtilerdir. Boyun, sırt, diz kapağı ve dirsekler gibi cildin bazı bölgelerinde ki koyulaşma ileri insülin direncinin belirtileri olabilir.

İnsülin direnci olan insanların gelecekte Tip 2 diyabet olma riski daha yüksektir. İlerleyen zamanlarda görülebilecek şeker hastalığını önlemek ve onunla birlikte gelişebilecek sağlık problemlerine erkenden önlem almak için insülin direncinde erken tanı çok önemlidir.

İNSÜLİN DİRENCİ NEDEN OLUR?

Kilo kontrolü, metabolizmanın sağlıklı işleyişini devam ettirmesinde ilk sırada gelen unsurlardan birisidir. Özellikle modern hayat içerisinde yüksek kalorili gıdaların hızlı  bir şekilde tüketilmesi ve hareketsiz yaşam, insülin direncinin ortaya çıkmasında etkili faktörler olarak görülmektedir.

Bel çevresinin kalınlaşması, hem kadınlarda hem de erkeklerde insülin direncinin ortaya çıkmasında risk düzeyini arttırmaktadır. Öyle ki, ideal kilonun üzerine çıkılması vücudun sağlıklı işleyişini önleyerek insülin direncinin ortaya çıkmasına sebebiyet verebilmekte, diğer taraftan vücudun insülin direnci göstermesi kişinin vücudunda daha fazla yağlanma oluşmasına yol açmaktadır. Bu kısır döngünün içine girilmesi, insülin direnci basit bir rahatsızlık gibi görünse de, kişide obezite gelişmesine yol açabilmektedir.

İNSÜLİN DİRENCİ OLANLAR NEYE DİKKAT ETMELİDİR?

İnsülin direnci olan hastaların bir önlem olarak kilolarını ideal düzeye getirmeleri ve vücutlarındaki fazla yağlanmalardan kurtulmaları  doktorlar tarafından ilk sırada verilen tavsiyedir.

Günlük hayat içerisine yürüyüş ve egzersiz ile hareketlilik katılması, metabolizmanın ve sindirim sisteminin daha iyi çalışır ve dengeli hale gelmesine katkı sağlayacaktır.

Eğer tüketiliyor ise sigara ve alkol tüketiminin azaltılması da yine önemli ve dikkate alınması gereken bir diğer noktadır.

ÖNERİLERİMİZLE İNSÜLİN DİRENCİ OLANLAR NASIL BESLENMELİ? 

• İnsülin direnci olan insanlar çabuk acıkıyorlarsa sık sık küçük öğünler şeklinde ve glisemik indeksi düşük besinlerle beslenmeleri uygun olur.
• Gerek ana öğünde gerek ara öğünde mutlaka protein yer almalıdır.
• Kahvaltıyı ve akşam yemeğini erken saatlere kaydırın.
• Yatmadan 2-3 saat önce bir şeyler yiyip içmeyi bırakın.
• Hazır meyve suyu ve içeceklerden uzak durun meyve suyu yerine meyve tüketin günde 3 porsiyonu geçmeyin.
• İşlenmiş besinlerden (işlenmiş et ve et ürünleri dahil) uzak durunuz.
• Beyaz unla yapılan hamur işiler, hazır gıdalardan uzak durun beyaz ekmek yerine çavdar ekmeği tercih edin
• Doymuş yağ oranı yüksek besinler yerine çoklu doymamış yağ içerenler tercih edilmelidir (tereyağı yerine sıvı zeytin yağı gibi).
• Kızartma ve kavurma yöntemi yerine ızgara , fırında pişirme yöntemlerini tercih edin
• Kuru baklagilleri sofranızdan eksik etmeyin.
• Beyaz pirinçten uzak durun. Kepekli pirinç yada kepekli makarna kullanın.
• Şeker eklenmiş içeceklerden (kola, gazoz), kafeinli içeceklerden, kaymak, krema, mayonez ve benzerlerinden uzak durun.
• Düşük glisemik indeksi ve glisemik yükü olan, posa ve diğer besin öğeleri yönünden de zengin besinler tüketin .
• Egzersiz insülin duyarlılığını artırdığı için zayıflama döneminde yürüyüş mutlaka yapın.
• Kişi beslenme programı alırken kişinin yaşantısı, işi, alışkanlıkları, kilosu, insülin direnci durumu gibi birçok faktöre bakmak gerekir, yani beslenme programı kişiye özgü olmalıdır.